Wyrok NSA z 1.03.2007 r. – I OSK 814/06

UZASADNIENIE

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wyrokiem z dnia 6 stycznia 2006 r., sygn. akt II SA/Rz 701/05 oddalił skargę M. B. wniesioną na decyzję Okręgowego Inspektora Pracy w Rzeszowie z dnia […], nr […] w przedmiocie wypłaty należnego świadczenia urlopowego.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że decyzją z dnia […], nr […] Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. i art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1362 ze zm.), po rozpatrzeniu odwołania M. B. – Prywatny Gabinet Stomatologiczny w […] od nakazu Inspektora Pracy z dnia […], nr […] w sprawie wypłaty pracownicy K. J. kwoty 695,68 zł brutto tytułem należnego świadczenia urlopowego za rok 2004 – utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu decyzji organ stwierdził, że w wyniku przeprowadzonej kontroli przez inspektora pracy w dniach 20 i 23 maja 2005 r. w prywatnym gabinecie stomatologicznym M. B. ustalono, iż pracodawca nie wypłacił pracownicy świadczenia urlopowego za 2004 r., należnego jej z uwagi na wykorzystanie 14-tu kolejnych dni kalendarzowych urlopu wypoczynkowego w okresie od dnia 28 czerwca 2004 r. do 11 lipca 2004 r. Organ wskazał, że stosownie do treści art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.), pracodawcy zatrudniający wg stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, mogą tworzyć fundusz lub mogą wypłacać świadczenia urlopowe. W myśl zaś art. 3 ust. 3a powołanej ustawy na pracodawców nałożono obowiązek poinformowania pracowników w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego w sposób przyjęty w zakładzie o nietworzeniu funduszu bądź o niewypłacaniu świadczenia urlopowego. Pracodawca M. B. nie zwolniła się z obowiązków wypłaty świadczenia urlopowego pracownikowi w sposób określony w art. 3 ust. 3a cyt. ustawy, co oświadczyła inspektorowi pracy podając, iż nie poinformowała pracownika o zamiarze nietworzenia funduszu i o niewypłacaniu świadczenia urlopowego. Okręgowy Inspektor Pracy wskazał, że obowiązek w stosunku do pracodawców zatrudniających mniej niż 20 pracowników wynika wprost z przepisów art. 3 ust. 3 i 3a cyt. ustawy. Celem wydanego nakazu jest wypłacenie świadczenia urlopowego pracownikowi, dlatego też powołana przez inspektora pracy podstawa prawna dotyczy wysokości świadczenia urlopowego i spełnienia przez pracownika warunku do uzyskania świadczenia urlopowego, jakim jest wykorzystanie co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych urlopu wypoczynkowego – art. 3 ust. 5, a także terminu jego wypłaty – art. 3 ust. 5a. Obowiązek wypłaty świadczenia urlopowego wynika z faktu niezwolnienia się przez pracodawcę z tego obowiązku w trybie określonym w art. 3 ust. 3a ustawy o ZFŚS. Zostało to wykazane przez inspektora pracy w protokole kontroli i w uzasadnieniu nakazu. W nakazie inspektora pracy z dnia 24 maja 2005 r. nadano rygor natychmiastowej wykonalności, ponieważ termin wymagalności tego roszczenia już upłynął.

Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi M. B. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie. W skardze skarżąca wniosła o stwierdzenie nieważności decyzji.

Okręgowy Inspektor Pracy Państwowej Inspekcji Pracy w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

W powołanym na wstępie wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie stwierdził, że skarga jest nieuzasadniona i na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz.1270 ze zm., zwanej dalej P.p.s.a.) oddalił skargę.

Sąd wskazał, że stan faktyczny jest bezsporny, o ile dotyczy kontroli przeprowadzonej przez inspektora pracy w dniach 20 i 23 maja 2005 r. w Prywatnym Gabinecie Stomatologicznym M. B. w […]. Prawem materialnym, na podstawie którego organy inspekcji pracy nałożyły obowiązek wypłaty świadczenia urlopowego są przepisy ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy, pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, z zastrzeżeniem ust. 2, mogą tworzyć Fundusz do wysokości i na zasadach określonych w art. 5 lub mogą wypłacać świadczenie urlopowe, o którym mowa w ust. 4-6. W myśl natomiast ustępu 3a, pracodawcy, o których mowa w ust. 3, nieobjęci układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania, informacje w sprawie nietworzenia Funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Kolejne ustępy artykułu 3 normują wysokość świadczenia urlopowego (ust. 4) oraz zasady przyznawania i termin wypłaty (ust. 5 i 5a).

Sąd pierwszej instancji przenosząc wskazane unormowania na występujący w sprawie stan faktyczny stwierdził, że skoro pracodawca nie zwolnił się z obowiązku wypłaty świadczenie urlopowego poprzez poinformowanie pracownika, iż nie będzie tworzył Funduszu (dowód: protokół podpisany bez uwag przez M. B.), a pracownik korzystał w 2004 r. nieprzerwanie przez 14 dni z urlopu wypoczynkowego, to po stronie pracodawcy powstał obowiązek wypłaty świadczenia urlopowego, w wysokości i terminie określonym przedstawionymi powyżej przepisami. Zatem w ocenie Sądu zaskarżona decyzja znajduje oparcie w powołanych przepisach prawa.

Od powyższego wyroku M. B. wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zaskarżonemu wyrokowi na podstawie art. 174 pkt 1 P.p.s.a. zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię, to jest art. 3 ust. 3 i art. 3 ust. 3a ustawy z dnia 4 marca 1996 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przez przyjęcie, że pracodawca zwalnia się z obowiązku wypłaty świadczenia urlopowego poprzez poinformowanie pracownika, iż nie będzie tworzył Funduszu, gdy treść tych przepisów nie pozwala na takie przyjęcie.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej skarżąca podniosła, że według art. 3 ust. 3, to od wyłącznej woli pracodawcy w takiej sytuacji zależy, czy fundusz będzie utworzony czy nie oraz czy będzie wypłacane świadczenie urlopowe, czy też go wypłacać nie będzie. Przepis ten bowiem wyraźnie i wyczerpująco określa wszystkie warunki, jakie pracodawca musi spełnić, by zaniechać tworzenia funduszu i nie wypłacać świadczenia urlopowego. Zdaniem skarżącej wynikający z przepisu art. 3 ust. 3a ww. ustawy obowiązek poinformowania pracowników przez pracodawcę, że nie będzie tworzył Funduszu i nie będzie wypłacał świadczenia urlopowego, żadną miarą nie można uznać za jeszcze jeden warunek, który musi być spełniony aby pracodawca nie musiał tworzyć Funduszu oraz nie musiał wypłacać świadczenia urlopowego. Przepis ten ma bowiem byt samodzielny i przez to nie ma on wpływu na roszczenia pracowników wobec pracodawcy w zakresie domagania się wypłaty świadczenia urlopowego, o ile spełnione zostały warunki wynikające z art. 3 ust. 3 tej ustawy.

W konkluzji skargi kasacyjnej skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Rzeszowie, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi oraz zasądzenie od organu na rzecz skarżącej kosztów postępowania.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Okręgowy Inspektor Pracy Państwowej Inspekcji Pracy w Rzeszowie wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej jako niezasadnej, ewentualnie o jej odrzucenie oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Przesłanki nieważności postępowania, które zostały enumeratywnie wymienione w § 2 art. 183 P.p.s.a. w rozpoznawanej sprawie nie występują, co pozwoliło Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu na dokonanie oceny zaskarżonego wyroku w granicach zakreślonych skargą kasacyjną.

Skarga kasacyjna powołuje w swej podstawie zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego art. 3 ust. 3a ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.), poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że pracodawca zwalnia się z obowiązku wypłaty świadczenia urlopowego poprzez poinformowanie pracownika, że nie będzie wypłacał świadczenia urlopowego.

Zarzut skargi kasacyjnej jest uzasadniony. Stosownie do art. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pracodawcy zatrudniający na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, z zastrzeżeniem ust. 2, mogą tworzyć Fundusz do wysokości i na zasadach określonych w art. 5 lub mogą wypłacać świadczenie urlopowe, o którym mowa w art. 4-6.

W myśl art. 3 ust. 3a powołanej ustawy pracodawcy, o których mowa w ust. 3 nieobjęci układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania, informacje w sprawie niestworzenia Funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Analiza przytoczonych przepisów prowadzi do wniosku, że pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników nie są zobowiązani do wypłacania świadczenia urlopowego. Oznacza to, że świadczenie urlopowe nie może być traktowane jako świadczenie należne pracownikom w rozumieniu art. 9 pkt 2a ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1362 ze zm.). Stosownie do powołanego przepisu w razie naruszenia przepisów prawa pracy właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy uprawnione są do nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi.

Warunki przyznawania wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń związanych z pracą ustalane są w układach zbiorowych pracy, regulaminach wynagradzania, umowach o pracę – art. 29, 771, 772 Kodeksu Pracy.

W stanie faktycznym ustalonym w rozpoznawanej sprawie skarżąca jako pracodawca zatrudniający mniej niż 20 pracowników nie przyjęła na siebie w żadnej formie obowiązku wypłaty świadczenia urlopowego, co nie narusza dyspozycji art. 3 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Niedopełnienie przez skarżącą obowiązku informacyjnego o jakim mowa w art. 3 ust. 3a ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie rodzi po stronie pracodawcy obowiązku wypłaty świadczenia urlopowego, a jedynie stanowi wykroczenie w rozumieniu przepisu art. 8 ust. 1 pkt 8 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji.

W myśl tego uregulowania do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należy m.in. ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonym w Kodeksie Pracy, a także innych wykroczeń związanych z wykonywaniem pracy zarobkowej, gdy ustawa tak stanowi oraz udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego.

Niewątpliwie niedopełnienie przez pracodawcę obowiązku określonego w art. 3 ust. 3a ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych stanowi wykroczenie sankcjonowane w art. 12a ust. 1 ww. ustawy. W żadnym natomiast razie naruszenie przepisów ustawy poprzez niedopełnienie obowiązku informacyjnego nie może być utożsamiane z obowiązkiem pracodawcy do wypłaty świadczenia urlopowego, które o ile pracodawca zatrudniający mniej niż 20 pracowników nie przyjął na siebie zobowiązania w tym zakresie nie stanowi świadczenia należnego, niewypłacenie którego uprawnia właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy do wydania nakazu na podstawie art. 5 pkt 2a ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 188 i art. 203 pkt 1 P.p.s.a. w zw. z § 14 ust. 2b rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) należało orzec jak w sentencji.

źródło: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/